Muzeum Diecezjalne
Jest jednym z najstarszych muzeów kościelnych w Polsce. Powstało w 1903 roku z inicjatywy księdza A.J. Nowowiejskiego, późniejszego arcybiskupa. Obecnie zajmuje dwa budynki: tzw „stare muzeum” mieści się w sąsiadującym z katedrą obiekcie, zaprojektowanym przez Stefana Szyllera, druga część zbiorów od 2008 roku znajduje się w dawnym opactwie benedyktynów. Muzeum prezentuje bardzo różnorodne eksponaty – od sztuki złotniczej po rzeźbę i malarstwo.
Ekspozycje w budynku dawnego opactwa:
Skarbiec, „Chrystus w sztuce” (na tej wystawie można między innymi obejrzeć „Piety z Drobina”, dwie rzeźby gotyckie z XV wieku czy „Chrystusa z Długosiodła” z XVIw.), „Madonny w poezji polskiej”, „U źródeł kultu Bożego Miłosierdzia” (pamiątki związane ze św. Faustyną), „Biblia Płocka”
Ekspozycje w tzw. „starym” muzeum:
Tkaniny (m.in. pasy kontuszowe), rękopisy i starodruki (m.in. dokument księcia Konrada Mazowieckiego z 1230 roku, graduał bpa Erazma Ciołka, faksymile dyplomu lokacyjnego Miasta Płocka z 1237 roku (oryginał spoczywa w archiwum Biblioteki Seminarium Duchownego), objawienia św. Brygidy z 1400 roku, pierwsze wydanie „Pana Tadeusza” – paryskie i warszawskie, numizmatyka (monety z czasów Cesarstwa Rzymskiego i polskie, począwszy od Piastów), biała broń, malarstwo (m.in. „Matka Boska Polna” Jacka Malczewskiego, „Zdrowaś Maryjo” oraz „Pod figurą” Vlastimila Hofmana), rzeźba, archeologia (m.in. zęby i łopatka mamuta czy czaszka prażubra). Najnowszym, odzyskanym po latach nabytkiem muzeum jest obraz Jana Czesława Moniuszko, syna słynnego kompozytora, pod tytułem: „Cesarz Maksymilian I nadaje herb kapitule płockiej”, które to wydarzenie faktycznie miało miejsce w 1518 roku. Moniuszko jest też autorem innego obrazu w zbiorach muzeum pn. „Koncert Jankiela”.
Pasy kontuszowe
Cennym i bardzo oryginalnym eksponatem jest zbiór blisko 100 pasów kontuszowych, jeden z trzech największych w kraju. Jedwabne pasy, bogato zdobione, były nieodłącznym elementem stroju szlacheckiego. Pochodzą z różnych manufaktur: ze Słucka, z Kobyłek, z Gdańska, Grodna, a także z Turcji, Persji i Francji. Ciekawostką jest sposób ich przechowywania – w specjalnie zaprojektowanej szafie.
Skarbiec
Jest jednym z pięciu najbogatszych skarbców muzealnych w Polsce. Wspaniałe zabytki sztuki złotniczej, począwszy od średniowiecza pochodzą z kościołów diecezji płockiej. Do najcenniejszych należą: kielich i patena Konrada Mazowieckiego z ok. 1240r. oraz czasza puszki czerwińskiej z ok. 1180 r. Najsłynniejszym dziełem jest relikwiarz hermowy św. Zygmunta fundacji króla Kazimierza Wielkiego z 1370 r. Herma posiada bogato zdobiony piastowski diadem, który prawdopodobnie jest najstarszą koroną w Polsce. Ponadto w skarbcu znajduje się rzadko spotykany emaliowany złoty kielich z fundacji Wazów oraz związany także z tą rodziną – ołtarzyk polowy Konstancji Austriaczki, żony Zygmunta III Wazy, wykonany przez Matthausa Walbauma w srebrze, oprawionym w drzewo hebanowe.
Biblia Płocka
Wyjątkowo cennym eksponatem jest tzw. Biblia Płocka z I poł. XII w. Księga ta została spisana na pergaminie i oprawiona w okładki z desek dębowych obciągniętych białą skórą o wymiarach
54,5 x 36,0 cm oraz grubości 10 cm (w części grzbietowej) i 15 cm w otwarciu. Na okładce nie ma dekoracji ani okuć. Zawiera 270 kart. Obecna oprawa została wykonana prawdopodobnie w 1457r. Łaciński tekst Biblii Płockiej jest wersją Wulgaty. Obok rękopisu pisma świętego na ekspozycji zobaczymy plansze z miniaturami, opis cudów, reprint Biblii Gutenberga.
Spacer po murach
To nie lada okazja, prawdziwa gratka dla turystów, która zdarza się tylko raz w roku – podczas Dni Historii Płocka. Wówczas organizowany jest spacer z przewodnikiem /bądź indywidualnie/ po kazimierzowskim murze zamkowym oraz wejście na Wieżę Szlachecką. Widok, który roztacza się stamtąd na Wisłę i Starówkę jest niezapomniany.
Godziny otwarcia Muzeum Diecezjalnego: wtorek – piątek: 10.30-14.00, sobota: 10.00- 16.00 niedziela – poniedziałek: muzeum nieczynne