Obecność benedyktynów w Płocku datuje się od czasów chrystianizacji Polski. Mieli swój udział w utworzeniu pierwszej kapituły katedralnej płockiej diecezji (1075 r.).

W tym czasie posiadali niewielki kościół na podgrodziu. W połowie XVI w. benedyktyni pobudowali między zamkowymi wieżami gotycki kościół św. Wojciecha oraz klasztor. W końcu XVIII w. benedyktyni opuścili Płock, zostali przeniesieni do Pułtuska. Opactwo przebudowano na seminarium duchowne.

Dla powiększenia seminarium w 1856 r. Kościół został zlikwidowany, ołtarz główny przeniesiono do fary, a portal do kościoła w Bądkowie Kościelnym, koło Płocka. Obiekt pełnił funkcje szkolne, mieszkalne i muzealne. Obecnie jest siedzibą Muzeum Diecezjalnego.

Wieża Szlachecka – zwana Wysoką lub Bramną. Służyła jako więzienie dla szlachty. Pierwotnie była dużo wyższa. Zmniejszona w 1796 r. przez władze pruskie.

W X wieku, w miejscu, gdzie dzisiaj znajdują się budynki dawnego opactwa benedyktynów powstał gród osłonięty wałem ziemnym. Była to jedna ze „stacji” króla Bolesława Chrobrego, który regularnie objeżdżał swoje państwo.

Od drugiej połowy XI w. Płock zyskał na znaczeniu, kiedy w 1075 r. stał się stolicą nowo utworzonego biskupstwa i siedzibą władców Polski – Władysława Hermana i Bolesława Krzywoustego. Powstały rezydencje dla biskupa, księcia, jego rodziny i licznego dworu. Wczesnopiastowska drewniana fortyfikacja w XIII w. została przekształcona w murowany zamek, obwiedziony murem obronnym.

Za panowania Kazimierza Wielkiego powstał drugi pierścień potężnych murów. Z tego okresu pochodzi m.in. część zachowanego do dziś muru obronnego i dwie wieże: Szlachecka (dawne więzienie dla szlachty) i Zegarowa, w XV wieku podwyższona na dzwonnicę katedralną, w której przyziemiu tkwią relikty romańskiej budowli kamiennej
– palatium.

W XVI wieku wskutek podmycia i osunięcia się skarpy, najpiękniejsza część zamku runęła do Wisły. W tym czasie królowa Bona otrzymała od Zygmunta Starego ziemię płocką. Oprócz Bony częstym gościem na zamku była królowa Anna Jagiellonka. Na krótko zatrzymywali się też królowie: Zygmunt August, Zygmunt III Waza, Władysław IV i Jan Kazimierz. W XII w. bardzo często bywała tu Jadwiga Śląska, żona Henryka Brodatego, późniejsza święta.