W roku 2021 przypada 80. rocznica likwidacji płockiego getta. Pierwsza deportacja płockich Żydów miała miejsce 21 lutego 1941 roku, ostatnia – 1 marca tego roku. W tym czasie hitlerowcy wywieźli z płocka ok. 10 tysięcy Żydów do obozów pracy (głównie do KL Soldau – Działdowo), okolice Radomia i Kielc, a następnie większość z nich zamordowano w obozach zagłady w ramach Einsatz Reinhardt – akcji zagłady Żydów z Generalnego Gubernatorstwa i Okręgu Białostockiego przeprowadzonej w latach 1942–1943 na terytorium okupowanej Polski. W poniedziałek 1 marca pamięć wysiedlonych i zamordowanych uczcili przedstawiciele samorządu Płocka oraz organizacji pozarządowych.

Uroczystości odbyły się na cmentarzu żydowskim przy ul. Mickiewicza w Płocku. Prezydenta Miasta Płocka reprezentował Roman Siemiątkowski – zastępca do spraw polityki społecznej.

Getto w Płocku Niemcy stworzyli 1.09.1940 roku. Obejmowało ono ulice: Kwiatka, Tylną, Synagogalną, Jerozolimską, Niecałą i fragment ul. Bielskiej. Żydzi nie mogli opuszczać getta bez specjalnych przepustek.  W końcu 1940 r. przebywało w nim ok. 10 tys. osób, w tym płockich Żydów — ok. 7000. Pozostałych stanowili uciekinierzy i wysiedleńcy z pobliskich miejscowości m.in. z Rypina, Raciąża, Mławy, Sierpca.

Nocą z 20 na 21.02.1941 r. SS i Schupo przystąpiły do realizacji akcji pod kryptonimem „Tempo”. Otoczono teren getta, rozpoczęło się wysiedlenie Żydów z Płocka. Rano 21.02.1941 r. przystąpiono do koncentracji ludności żydowskiej na ul. Kwiatka oraz na odcinku między starą synagogą a ul. Bielską. Osoby chore i kalekie zabijano na miejscu. Po południu zaczęto wywozić samochodami zgromadzoną ludność do obozu w Działdowie. Trafiło tam ok. 4 tys. osób. Kolejne wysiedlenie poprzedziło rozstrzelanie 25 Żydów w parowie w Imielnicy 28.02.1941 roku. Aresztowano także członków Judenratu. Ostatnie wysiedlenie miało miejsce 01.03.1941 roku. Wywieziono, także do obozu w Działdowie, ok. 6000 osób.

Na przełomie lutego i marca 1941 r. płoccy Żydzi zostali przetransportowani z Działdowa do różnych miejscowości w dystrykcie radomskim w Generalnym Gubernatorstwie: 25.02.1941 r. do Buska dotarł transport 996 Żydów z Płocka, do Chmielnika przewieziono 30 dzieci żydowskich, pochodzących z płockiego domu sierot, 3.03.1941 r. płoccy Żydzi trafili do Kielc, 6.03.1941 r. do Skarżyska Kamiennej, 11.03.1941 r. do Tomaszowa Mazowieckiego, a następni do: Drzewicy (200 osób), Przysuchy (200), Białaczewa (205), Gielniowa (75), Żarnowa (235), Paradyża (75), 12.03.1941 r. do Kielc 1000 osób, które następnie skierowano do Nowej Słupi. W początkach marca 1941 r. z Działdowa przywieziono do Radomska 1000 płockich Żydów. Zostali stamtąd przeniesieni do obozów w Częstochowie. W tym samym okresie z Kielc do Częstochowy przesiedlono 1200 Żydów z Płocka, a z Radomia do Wierzbicy i Bliżyna (ok. 700). Ogółem płoccy Żydzi znaleźli się w 20 miejscowościach dystryktu radomskiego.

Więcej informacji o płockich Żydach i likwidacji getta na stronie: https://jewishplock.eu/

Film „W otchłań cieni”:

K. Kozłowski, fotografie archiwalne: jewishplock.eu/